بازار رقابتی نان
البته باید این امر همواره تحت کنترل، نظارت و بازرسی نهادهای نظارتی مربوطه، برای رعایت همه استانداردهای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری صورت گیرد. اما متأسفانه همانند قبل و حتی می‌توان گفت بدتر از آن (چرا که در گذشته واحدهای نانوایی آزادپز به راحتی پروانه فعالیت دریافت میکردند) دریافت پروانه کسب برای شروع فعالیت تولید نان نیاز به رعایت حدود حریم صنفی مشخص و همچنین مواجه با سختگیری‌های زیادی است. براین اساس باید یکی از پیش نیازهای اساسی برای شکلگیری رقابت در تولید انواع نان، اصلاح شود. در نتیجه نمی‌توان انتظار افزایش کیفیت نان را در شرایطی داشته باشیم که رقابت برای کسب درآمد و سود بیشتر در واحدهای موجود شکل نگرفته است.
تغییر روش پرداخت یارانه نان
با اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها با پرداخت نقدی مبلغی برای تهیه نان به‌صورت ماهانه، توزیع آرد یارانه‌ای به واحدهای تولیدی و عرضه نان یارانه‌ای قطع شد. براین اساس قیمت آرد توزیعی به واحدهای تولیدی افزایش یافته و به‌صورت مصوب و دستوری قیمت توزیع انواع نان نیز مشخص و اعلام شد. بعد از اجرای طرح تحول یارانه‌ها، قیمت عرضه نان در شهرهای مختلف مصوب و تمام واحدهای نانوایی ملزم به تولید و عرضه نان به این قیمت‌ها و مشخصات شدند. این دستورالعمل در تمام واحدها حتی واحدهایی که قبلا به‌صورت آزاد اقدام به تهیه آرد و عرضه نان میکردند، نیز اجباری شد. با اجرای مرحله نخست آزاد‌سازی یارانه نان بود که در پاییز سال گذشته در فاصله چند ماه به اجرای طرح تحول و پرداخت نقدی یارانه‌ها، در همایشی که برای افزایش کیفیت نان در وزارت بازرگانی برگزار شد، مسئولان اعلام کردند «با گذشت حداکثر 6 ماه از افزایش قیمت نان، تولید و عرضه انواع نان با کیفیت مطلوب محقق خواهد شد».
قیمت‌گذاری، مانع بازار رقابتی
یکی از پیش‌شرط‌های لازم برای افزایش رقابت در تولید نان امکان عرضه محصولات تولیدی به قیمت مناسب است. بدین‌ترتیب که در فرایند تولید و عرضه نان بنگاه‌ها با توجه به استفاده از مواداولیه مرغوب‌تر، تخصص، ماشین‌آلات مدرن‌تر و بهتر و...که برای تولید نان به کار می‌گیرند باید بتوانند اقدام به قیمت‌گذاری و عرضه تولیدات خود به قیمت مناسب کنند. ضمن آنکه باید توجه داشت، فرایند تولید نان مرغوب و با کیفیت، زمانبر است. در نتیجه جلوگیری از عرضه نان تولیدی به قیمت مناسب، موجب می‌شود، تا واحدهای تولیدی در زمان سریع‌تری فرایند عمل‌آوری خمیر و نان را انجام داده و در نهایت کیفیت نان تولیدی کاهش می‌یابد. اقدام دولت در لحاظ قیمت ثابت و مشخص، در شرایطی که رقیبی نیز بنگاه‌های تولید نان را تهدید نمی‌کند، عاملی در کاهش کیفیت نان محسوب می‌شود. بدین ترتیب حتی اگر نانوایی اقدام به تولید بهتر نان با به‌‌کارگیری مواداولیه و امکانات بهتری کند به نسبت سایر بنگاه‌های مشابه باید هزینه بیشتری را متحمل شود.
چه باید کرد؟
اگر خواستار شکلگیری فضای رقابتی در تولید انواع نان هستیم، باید به‌گونه‌ای سیاستگذاری و اقدام کنیم که فضای تولید و عرضه نان رقابتی شود. برای شکلگیری رقابت در نظام تهیه تدارک و عرضه نان نیز، باید اقداماتی صورت گیرد. رتبه‌بندی نانوایی‌ها عامل دیگری برای افزایش رقابت در بنگاه‌های تولید و عرضه نان است. همچنین باید نانوایی‌ها با توجه به قرارگیری در رتبه‌های بالاتر درصورت عرضه نان با کیفیت و کمیت بیشتر بتوانند آن را به قیمت بالاتری عرضه کنند. در طرف تقاضای مصرف‌کنندگان نیز می‌توان اقداماتی انجام داد تا خریداران امکان تهیه نان مورد نیاز با توجه به سلیقه و نیاز خود را داشته باشند. ضمن آنکه درصورت هرگونه افت کمیت و کیفیت نان خریداری شده، بتوانند با کمترین هزینه احقاق حق کنند. بر این اساس لازم است، همواره نظارت، کنترل و بازرسی جامع و کاملی بر فرایند ایجاد و فعالیت واحدهای جدید و دایر به‌صورت پویا و تخصصی توسط نهادهای دولتی اعمال شود.
